Öksürük refleksi, boğazda ve kulakta bulunan alıcıların yabancı maddeler tarafından uyarılmasıyla oluşur. Bazı viral enfeksiyonlar sırasında bu alıcıların aşırı uyarılması, hastalık geçtikten sonra da öksürük refleksinin devam etmesine neden olur. Alıcıların tekrar normale dönmesi zaman alabilir. Bu dönemde aslında hastalık olmamasına rağmen öksürük vardır ve bu durum hastayı ve ailesini rahatsız eder.
Geçmeyen öksürük, aileyi ve hekimi en çok zorlayan çocukluk hastalıklarındandır. Çocuk doktoruna sık başvuru nedenlerinden biridir. Endişe verici olmasına rağmen, genellikle kendi kendine geçen ve altta önemli bir hastalıkla ilişkili olmayan bir durumdur.
Çocuklarda öksürük nedenleri
Çocuklarda öksürük, birçok nedenden dolayı gerçekleşebilir. Bu nedenlerin bazıları şu şekildedir:
- Üst solunum yolu hastalıkları: Çocuklarda en yaygın öksürük nedeni, soğuk algınlığı ve diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Virüsler bu enfeksiyonlara neden olur ve genellikle hafif öksürük, burun akıntısı ve hafif ateş ile kendini gösterir.
- Astım: Hava yollarının kronik iltihaplanmasıdır ve öksürük, nefes darlığı ve hışırtılı solunum gibi belirtilere neden olabilir. Astımı olan çocuklar genellikle alerjenlere maruz kaldıklarında öksürük krizleri yaşarlar.
- Alerji: Polen, toz akarları, hayvan tüyü ve küf gibi alerjenlere maruz kalmak öksürüğe neden olabilir. Alerjik reaksiyonlar, burun akıntısı ve gözlerde sulanma ile birlikte öksürüğe yol açabilir.
- Gastroözofageal reflü hastalığı: Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması durumudur. Bu durum bazen özellikle yemeklerden sonra öksürüğe neden olabilir.
- Bronşit: Bronş tüplerinin (hava yollarının) iltihaplanmasıdır ve genellikle viral enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Öksürük, balgam üretimiyle birlikte gelir.
- Krup: Genellikle çocuklarda görülen, hava yollarının üst bölümünün viral bir enfeksiyonudur. Tipik olarak “havlayan” bir öksürük ile karakterizedir ve genellikle geceleri daha kötüleşir.
- Yabancı cisim aspirasyonu: Küçük çocuklar bazen küçük nesneleri yutabilir veya solunum yollarına çekebilir. Bu durum ani, şiddetli öksürüğe ve hatta solunum güçlüğüne neden olabilir.
Çocuklarda geçmeyen öksürük neden olur?
Sigara dumanı, geniz akıntısı, solunum yolu alerjileri, astım, reflü, kimyasal tahriş edici maddelere maruz kalma, bağışıklık yetmezlikleri, kistik fibrozis gibi kronik akciğer hastalıkları, solunum yollarını etkileyen yapısal değişiklikler ve tüberküloz gibi sinsi seyredebilen enfeksiyonlar uzun süreli öksürük nedenlerindendir.
Çocuklarda geçmeyen öksürük tedavisi
Öksürüğün tedavisi nedenine yöneliktir. Öksürüğün uzadığı durumlarda çocuk doktorunun ayrıntılı muayenesi ve yapılan tetkiklerde sorun saptanmaz ise yapılması gereken, çocuğa gereksiz tetkikler ve ilaçlar ile zarar vermek yerine, bol su vererek beklemek ve izlemektir. Çocuğun nefes darlığı, efor sırasında çabuk yorulma, öksürüğün giderek şiddetlenmesi, ateşinin yükselmesi gibi ek sorunlarla karşılaşması halinde doktora başvurulmalı, bunlar yok ise izlemeye ve beklemeye devam edilmelidir. Öksürüğün uyku düzenini veya çocuğun yaşam kalitesini bozacak şekilde devam ettiği durumlarda, tekrar doktor tarafından değerlendirilmelidir.
Öksürük, vücudun koruyucu bir mekanizması olduğundan, öksürük kesici ilaçların kullanımı önerilmemektedir. Ayrıca çocuklarda bu ilaçların önemli yan etkilerinin olduğu unutulmamalıdır. Bitkisel olarak tanımlanan ilaçlar ve aktardan alınan ürünler de etken maddeler içerdiğinden, doktora danışılmadan kullanılmamalıdır.
